Opublikowany w lipcu raport Monitor Pluralizmu Mediów 2020 potwierdził to, co pokazały poprzednie edycje MPM: zagrożenia dla pluralizmu i wolności mediów występują we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Raport obejmuje lata 2018-2019 . CMWP SDP uczestniczyło w tym badaniu.
Dr Jolanta Hajdasz z CMWP SDP została zaproszona do grona ekspertów europejskiego projektu badawczego Monitor Pluralizmu Mediów (MPM2020) w grudniu ub. roku. 27 grudnia 2019 r. zostały przesłane odpowiedzi CMWP SDP na 16 kluczowych zdaniem autorów platformy zagadnień na temat szeroko rozumianego pluralizmu mediów. Szczegółowe pytania dotyczące Polski to np. : ochrona wolności wypowiedzi (ocena stopnia ew. ingerowania państwa), na ile dostawcy usług internetowych i platformy internetowe filtrują lub usuwają treści online w sposób arbitralny, jaki jest wpływ podmiotów komercyjnych na treści publikowane przez wydawców, niezależność mediów lokalnych (regionalnych), udział i pozycja kobiet w mediach, czy ocena wpływów politycznych. Poza opisami obecnej sytuacji mediów w Polsce, w odpowiedziach na zadawane przez ankieterów pytania CMWP SDP przywołało m.in. kilka swoich stanowisk krytycznie odnoszących się do preferowanych przez autorów badania źródeł informacji z Polski np. apel CMWP SDP do OBWE o większy obiektywizm w raporcie na temat przebiegu wyborów do Sejmu i Senatu (2019) r., blokowanie przez You Tube profilu Radia Maryja z homilią abpa Marka Jędraszewskiego (2019), czy blokowanie treści konserwatywnych przez platformy internetowe, protest przeciwko krzywdzącej dla Polski ocenie stanu wolności mediów w 2019 r. zawartej w raporcie organizacji “Reporterzy bez Granic”(2019), czy zwrócenie uwagi na jednostronność oceny Rady Języka Polskiego na temat „pasków” w „Wiadomościach” TVP(2019) .
Badaniu podlegały cztery obszary: Podstawowa Ochrona, Pluralizm Rynku, Niezależność Polityczna, Inkluzyjność Społeczna. Dla przejrzystości wskaźniki są pogrupowane w kategorie, w których zagrożenie oceniane jest jako Niskie (0 – 33%), Średnie (34-66%) lub Wysokie (67-100%). Dane dotyczące Wielkiej Brytanii wliczane są do wyniku krajów Unii Europejskiej.
W obszarze Podstawowej Ochrony, której wskaźnikami są: chronienie wolności słowa, prawa do informacji, ochrona zawodu dziennikarza i standardów dziennikarskich, niezależność i efektywność organów regulacyjnych, dostęp do mediów tradycyjnych i internetowych, Polska znalazła się wśród 11 krajów o średnim poziomie zagrożenia. Spośród wskaźników tego obszaru jeden wzbudził olbrzymie zaniepokojenie Europejskiej Federacji Dziennikarskiej. Chodzi o poziom ochrony zawodu dziennikarza i standardów dziennikarskich, który znacząco się pogorszył. Aż w 13 krajach ryzyko dotyczące tego wskaźnika wzrosło i zostało ocenione jako średnie, podczas gdy w raporcie MPM 2017 taką ocenę odnotowano zaledwie w 6 krajach. Na wskaźnik ochrony zawodu dziennikarza i standardów dziennikarskich składają się m.in. dostęp do zawodu, warunki pracy, bezpieczeństwo, ochrona źródeł. Polska natomiast w tym wskaźniku wypada bardzo dobrze, należy tu do grupy krajów niskiego ryzyka.
Na ocenę w obszarze Pluralizm Rynku składają się takie wskaźniki jak: transparentność własności mediów, koncentracja mediów, rentowność, wpływ właścicielski i komercyjny na linię redakcyjną. W tym obszarze nie ma krajów niskiego ryzyka. Polska wraz z 16 innymi krajami należy do grupy krajów średniego ryzyka. W grupie krajów wysokiego ryzyka znalazło się 13 państw (Albania, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Finlandia, Łotwa, Malta, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry i Turcja).
Niezależność Polityczna to obszar, w którym 7 krajów zebrało bardzo dobre oceny (niskie zagrożenie dla niezależności politycznej mediów), 16 zostało ocenionych jako kraje o średnim zagrożeniu, a 7 jako kraje wysokiego ryzyka. Polska wraz z Bułgarią, Maltą, Rumunią, Słowenią, Węgrami i Turcją trafiła do tej ostatniej grupy. We wszystkich wskaźnikach z tego obszaru tj. politycznej niezależności mediów, autonomii redakcyjnej, relacjonowaniu wyborów przez media, uregulowań dotyczących państwowego wsparcia dla mediów, niezależności zarządzania i stabilności finansowania mediów publicznych, zagrożenie dla mediów w Polsce zostało ocenione jako wysokie lub średnie (2 wskaźniki).
W obszarze Inkluzyjności Społecznej, w którym oceniany jest dostęp do mediów dla różnych grup (mniejszości narodowe, społeczności lokalne, niepełnosprawni, kobiety) oraz edukacja medialna większość krajów Unii Europejskiej, w tym Polska, należy do grupy średniego ryzyka. Tylko 3 kraje wypadły tu bardzo dobrze i ocenione zostały jako kraje niskiego ryzyka w tym obszarze – to Francja, Szwecja i Wielka Brytania. Z kolei najgorzej pod tym względem oceniona została Albania, Bułgaria, Cypr, Rumunia i Turcja.
MPM2020 zawiera szereg rekomendacji dla każdego z czterech ocenianych w raporcie obszarów. Wśród rekomendacji dotyczących obszaru, który wypadł w skali całej UE najsłabiej, to jest w obszarze Pluralizm Rynku znalazły się:
• Wzmocnienie transparentności własności mediów przez stosowne regulacje prawne
• Aktualizacja przepisów dotyczących konkurencyjności – uwzględnienie platform cyfrowych
• Opodatkowanie wielkich graczy rynkowych ponadnarodowym podatkiem od usług cyfrowych (digital service tax)
• Poprawa warunków pracy dla dziennikarzy, w tym otoczenia prawnego.
cały raport :
Monitor Pluralizmu Mediów (Media Pluralism Monitor – MPM) to finansowany przez Unię Europejską projekt Centrum Monitoringu Pluralizmu i Wolności Mediów (Centre for Media Pluralism and Media Freedom – CMPF) Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego (European University Institute – EUI), który ma służyć wczesnemu rozpoznawaniu zagrożeń dla pluralizmu mediów we wszystkich krajach członkowskich oraz krajach kandydujących. MPM2020 o trzecia edycja projektu wdrożonego w roku 2016, po okresie pilotażu w latach 2014-1015. Raport opracowany został na podstawie ankiet wypełnianych przez naukowców, dziennikarzy i ekspertów z badanych krajów. Za opracowanie dotyczące Polski odpowiada dr hab. Beata Klimkiewicz prof. UJ, Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej.
w tekście wykorzystano art. Doroty Zielińskiej z portalu sdp.pl